Origjina e familjes së Heroit të popullit Qemal Stafa është fshati Zabzun i Dibrës, sot Komuna e Steblevës.Të  parët e Qemalit  janë  me origjinë  nga Zabzuni i Dibrës dhe u vendosën në Elbasan si rezultat i dyndjeve serbo-bullgare e djegieve të herëpashershme të  kësaj zone nga sllavët. Rreth 200 vjet me parë, Zabzuni ka qenë qendër e madhe banimi me rreth 650 shtëpi, rrugë të shtruara me gurë që ndriçoheshin me fenerë.

Qemal Stafa

Hero i popullit

Major Hasan Stafa, babai i Qemalit, bashkëstudent ushtarak me Mustafa Qemal Ataturkun
Në  Elbasan lindi babai i Qemalit, Hasan Stafa, i cili, pasi mbaroi shkollën në qytetin e lindjes, studioi në gjimnazin ushtarak të Manastirit. Meqenese ishte një nxënës shumë i mirë, pas gjimnazit studioi në Akademinë Ushtarake 'Harbije' të Stambollit, nga ku doli me gradën toger në vitin 1902.
Hasani  ka pasur shok të ngushtë  na akademinë  ushtarake Mustafa Qemal Ataturkun, që u bë themeluesi  i Turqise moderne.
Kur shqiptarët shpallën pavarësinë nga Turqia, pas shumë vitesh në ushtrinë otomane në qytete, si Seresi, Selaniku, Manastiri, etj., kapiten Hasan Stafa u kthye në atdhe për të qenë plotësisht në shërbim të shtetit të ri shqiptar. Meqenëse  ishte njëri nga ushtarakët që pati luftuar për pavarësinë  e Shqipërise nga Perandoria osmane, ai është cilësuar si një  nga oficerët e Pavarësisë. Qeveria e dalë nga Kongresi i Lushnjës, duke pasur parasysh nacionalizmin dhe patriotizmin e kapiten Hasan Stafës, atij dhe dy oficerëve të tjerë shqiptarë iu dha gradat e larta si major  të ushtrisë shqiptare.
Në këtë kohë Hasan Stafa u martua me Sabrie Veli Dylgjerin, bijë e një familjeje të pasur të qytetit të Elbasanit, mbesë e oficerëve patriotë  kapiten Kamber Sejdini dhe kolonel Kasem Sejdini, ky i fundit ish-komandant i përgjithshëm i Xhandarmërise Shqiptare.
Me Sabrien, Hasan Stafa pati pesë fëmijë: Veliun, Jalldyzin, Alaudinin, Qemalin dhe Dritën, pa harruar këtu edhe një vajzë të birësuar nga shtresat e varfra që quhej Shahe Stafa, e cila i ka rritur të gjithë fëmijët dhe ka qenë  kujdestare shtëpie në këtë  familje.
Në vitin 1923 major Hasan Stafën, për arsye pune  e transferuan në Shkodër. Në fillim e caktuan në  detyrën e  komandantit të garnizonit dhe më vonë drejtor të Zyrës së Rekrutimit.
Në  Shkodër Hasani  la emër të mirë, pasi ai i lironte para kohe ushtarët nga familjet  e varfëra. Sot e kësaj ditë në Shkodër, në kujtim  të Hasan Stafës, ka një vend që quhet shtëpia e majorit. Major Hasan Stafa  ka pasur një bibliotekë mjaft të pasur, e cila pjesërisht ka mbijetuar deri në ditët tona, duke qenë kështu  një  nga reliket më të çmuara të familjes  Stafa. Hasan Stafa lexonte dhe zotëronte mirë katër gjuhë të huaja, turqisht, frëngjisht, italisht dhe gjermanisht. Ai ishte besimtar dhe në shtëpinë e Stafajve respektoheshin të gjitha ritet fetare të besimit mysliman. Këtë  e vërtetojnë dy libra të Kuranit, shume të vjetër, që gjenden ende në bibliotekën e familjes, të botuar rreth 250 vjet më parë.
Si ra Qemal Stafa në kontakt me idete komuniste?
Kush ndikoi tek ai për këtë?
Qemal Stafa lindi me 1920, në një familje patriote, në  Elbasan. Mësimet e para i kreu ne Kolegjin Saverian të Etërve Jezuitë në  Shkodër dhe më pas në Gjimnazin e Shkodrës, gjer më 1936, kur me familjen vendoset në  Tiranë. Po në këtë vit nis mësimet në Gjimnazin e Tiranës, ku më 1937 formon celulën e parë komuniste. Më 1938 mbaron gjimnazin dhe në dhjetor të po atij viti regjistrohet në Fakultetin e Drejtësisë në Firence, po s'i vazhdon studimet dhe kthehet në Shqipëri, e arrestohet. Në Kolegjin e Jezuitëve  në Shkodër  ka pasur shoqëri me Qemal Borjen, një intelektual i shquar i vendit tonë. Edhe pse Qemali jetonte në një familje ku nuk i mungonte asgjë, ai përsëri vuante shpirtërisht për të varfërit që në atë kohë  në Shkodër, ashtu si edhe në të gjithë Shqipërinë  ishin shumë. Në  formimin e botëkuptimit të tij si revolucionar kanë  ndikuar veprat e Dostojevskit, të cilat ndodhen që nga ajo kohë në bibliotekën e shtëpisë. Po kështu  edhe veprat e Tolstoit kanë ndikuar  tek  Qemali  e ndër veprat e tij kishte në bibliotekë 'Ressurezione', 'Sonata e Kroijcerit' etj'.
Qemali zotëronte disa gjuhë të  huaja si latinisht, frëngjisht, turqisht, italisht, greqishten e vjetër.  Ai pati filluar të merrte njohuri edhe në  gjuhën gjermane. Qemali ka lexuar dhe studiuar mirë edhe romanin e Gorkit  'Nëna', përkthyer në shqip nga Tahir Zavalani, libër  ky i biblioteskës personale.
Kur profesori i gjimnazit të Shkodrës, Skënder Luarasi  hapi një fushatë për zëvëndësimin e festës allaturka me kapele, Qemali ishte një nga përkrahësit e tij kryesor. Mjedisi i qytetit të Shkodrës e etikoi atë  ateist dhe më vonë  komunist. Të mos harrojmë se në atë kohë Qemali nuk ishte më tepër se 15 vjeç. Bota shpirtërore e Qemalit pasqyrohet shumë  bukur në shkrimet e tij, të cilat në kohën e Zogut i ka botuar në revisten 'Shtypi' dhe 'Bota e Re' e Korçës. Këto shkrime janë një fakt i pakundërshtueshëm që e vendosin  Qemalin plot dinjitet në brezin e shkrimtarëve të rinj të viteve '30, brez që ka luftuar me pushkë e penë për përparimin e shoqërise shqiptare. Në një rast Qemali shkruan: 'Ndjeva turp kur pashë rrobat e mia të ngrohta pranë një njeriu të xhveshur, që po dridhej nga të ftohtit në një natë dimri. Dënova shoqërinë njerëzore, premtova'.
Në një bllok, aty nga viti 1935 kur ishte 12, 13 vjeçar, ku mbante ditarin e tij, Qemali shkruante: 'Sot, ne nxënësit e klasës se 5-të A, vendosëm të bashkohemi dhe krijuam shoqërine 'Besa Shqiptare'. Në këtë shoqëri bëjnë pjesë myslimanë, ortodoksë, çifutë dhe katolikë'. Këtu duket qartë se ç'dëshira ka pasur ai që në rininë  e vet për ta parë të  bashkuar popullin tonë pa dallim feje dhe krahine.
Në vitin 1936 vjen me banim në Tirane dhe Qemali regjistrohet në Lice. Në kryeqytet ai shoqërohet me Vasil Shanton, Themo Vasin, Xhezmi Dellin, Ali Demin. Veprimtaria e tij ra në sy dhe, në vitin 1939, Qemalin e arreston qeveria e Zogut duke e akuzuar si komunist. Në  vitin 1939 qeveria e Zogut zhvillon një gjyq në ngarkim të 65 komunistëve, ku nga më kryesorët ishte Qemal Stafa.
Familja i caktoi avokat mbrojtes Fuad Asllanin, i cili, një ditë pasi kishte filluar të bënte mbrojtjen e shkëlqyer të Qemalit erdhi tek ne dhe i mërzitur i tha gjyshes: 'Qemali më përzuri dhe më tha se do të mbrohet vetë'. Në një nga seancat e gjyqit avokati i tha trupit gjykues: 'Ky është i ri dhe sirenat e komunizmit e kanë tërhequr, ashtu siç tërhoqën Uliksin'.
Në kohën që Qemali vuante dënimin në burgun e Mbreshtanit, në Berat, familja Stafa  u godit nga vdekja e vëllait të Qemalit,  Dr. Veli Stafës, i cili pasi ishte diplomuar për mjekësi në  Bolonj  të  Italisë  punoi për disa muaj si shef klinike në  Spitalin Ushtarak në Tiranë. Më  pas ai shkoi për kualifikim në Francë dhe prej andej erdhi në Tiranë me arkivolin mbështjellur  me flamurin kombëtar, porosi e studentëve që studionin në atë kohë atje.
Për vitet studentore të Qemalit në Firence të Italisë  ka treguar  shoku i tij i ngushtë  ing. Vasil Shqahu, që  ka thënë: 'Në provimin që Qemali dha në Firence profesori italian e vlerësoi ate me notën 'dieci e lode', gjë tepër e rrallë per Fakultetin e Drejtësise në atë  qytet.
Më 4 shkurt hapet gjyqi, ku Qemali nga i akuzuar kthehet në akuzues. Në prill të 39-ës arratiset nga burgu. Më  8 nëntor 1941 merr pjesë në mbledhjen për themelimin e PKSH-së si përfaqësues i Grupit Komunist të  Shkodrës dhe zgjidhet anëtar i Komitetit Central Provizor të kësaj partie. Me 23 nëntor 1941 zgjidhet dhe sekretar politik i KQ të Rinisë Komuniste Shqiptare. Shquhet për një aktivitet të gjërë në krijimin e organizatave të rinisë në rrethe të ndryshme, si në Shkodër, Elbasan, Vlorë, Gjirokastër, Sarandë, Delvine, Fier. Me 5 maj 1942 rrethohet tradhtisht në një lagje të Tiranës dhe vritet. Pikërisht në rrugën “5 Maji”, ku është edhe lapidari i tij.
Krahas aktivitetit revolucionar Qemali ka lënë  edhe një material letrar të pasur , si në poezi dhe në prozën  e shkurtër. Ai nisi të debutojë në letërsi që në moshë të  re. Provat e tij të para janë hartimet e bukura që shkroi në bankat e shkollës. Më pas, me një punë këmbëngulëse, Qemali realizoi dhe krijime të vërteta letrare, ndonj ë prej të cilave e botoi te 'Vatra e Rinisë', 'Bota e Re', 'Shtypi', me pseudonimin Brutus ose me siglën B-us.
Nota kryesore e krijimeve të  Qemalit është revolta, qëndresa, ndaj dhe heroi i shkrimeve të tij është njeriu që nuk mposhtet nga vështirësitë.
Qemali lëvroi kryesisht prozën e shkurtër  dhe pikërisht skicën e portretin.
Trashëgimia letrare  si dhe figura e tij prej progresisti të shquar ngjallin nderim dhe respekt të thellë.